درد دندان می‌تواند یکی از آزاردهنده‌ترین انواع دردها باشد، اما وقتی درد به حدی شدید می‌شود که به عصب دندان می‌رسد، نشان‌دهنده مشکلی عمیق‌تر در ساختار داخلی دندان است. در این مقاله به بررسی کامل علائم به عصب رسیدن دندان، دلایل، روش‌های تشخیص و درمان‌های توصیه‌شده توسط متخصصان دندان‌پزشکی خواهیم پرداخت. همچنین نکاتی عملی از تجربه بیماران و دندان‌پزشکان برای مدیریت این وضعیت ارائه می‌شود.
عصب دندان چیست و چرا اهمیت دارد؟
عصب دندان یا پالپ (Pulp) بخشی از مرکز دندان است که شامل عروق خونی، سلول‌های عصبی و بافت همبند می‌باشد. این بخش در قسمت داخلی ریشه قرار گرفته و در حفظ حیات و تغذیه دندان نقش حیاتی دارد. هنگامی که پوسیدگی یا آسیب فیزیکی به قدری پیشرفت می‌کند که به این ناحیه نفوذ کند، عفونت و التهاب رخ می‌دهد که می‌تواند بسیار دردناک و خطرناک باشد.
علائم به عصب رسیدن دندان
1. درد شدید و ممتد
اولین و مهم‌ترین علامت، درد شدید، عمیق و پیوسته‌ای است که اغلب با گذشت زمان افزایش می‌یابد. این درد ممکن است به فک، گوش یا حتی شانه نیز انتشار یابد. تجربه بیماران نشان می‌دهد که این درد اغلب شب‌ها بدتر می‌شود و با داروهای مسکن معمولی تسکین نمی‌یابد.
2. حساسیت شدید به گرما و سرما
اگر هنگام نوشیدن آب سرد یا خوردن غذای گرم، دندان‌تان به‌شدت واکنش نشان می‌دهد و این حساسیت بیشتر از ۳۰ ثانیه ادامه دارد، ممکن است به عصب دندان رسیده باشد.
3. تورم و التهاب لثه
تورم اطراف دندان مبتلا یا وجود جوش چرکی روی لثه می‌تواند نشانه عفونت در ریشه دندان باشد. این وضعیت باید سریعا توسط دندانپزشک بررسی شود.
4. تغییر رنگ دندان
تیره شدن یا خاکستری شدن دندان می‌تواند نشانه مرگ یا عفونت پالپ باشد. این علامت به‌خصوص زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدون ضربه یا آسیب فیزیکی اتفاق بیفتد.
5. بوی بد دهان و مزه ناخوشایند
در برخی موارد، به علت عفونت پالپ، بوی نامطبوعی در دهان احساس می‌شود که با مسواک زدن نیز برطرف نمی‌شود. همچنین ممکن است مزه تلخ یا ترش در دهان ایجاد شود.
تجربه واقعی از مراجعه به دندانپزشک
یکی از بیماران کلینیک دندان‌پزشکی نوین در تهران، تجربه خود را این‌گونه شرح می‌دهد:
«در ابتدا فکر می‌کردم فقط یک حساسیت ساده است، اما وقتی درد در شب بیشتر شد و به شقیقه‌ام زد، متوجه شدم موضوع جدی‌تر است. بعد از عکس‌برداری مشخص شد که پوسیدگی به ریشه رسیده و نیاز به عصب‌کشی دارم.»
دلایل اصلی رسیدن پوسیدگی به عصب
عدم درمان به‌موقع پوسیدگی‌های سطحی
شکستن یا ترک برداشتن دندان
ضربه به دندان بدون علائم ظاهری
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
روش‌های تشخیص
معاینه کلینیکی
دندانپزشک با استفاده از ابزارهای تشخیصی خاص، به دندان ضربه می‌زند یا آن را به سرما و گرما حساس می‌کند تا پاسخ عصب را ارزیابی کند.
رادیوگرافی (عکس‌برداری)
عکس رادیوگرافی از دندان می‌تواند میزان پیشرفت پوسیدگی و نفوذ آن به ریشه را نشان دهد.
تست الکتریکی عصب
در برخی موارد، دندانپزشک از دستگاه خاصی برای تست زنده بودن پالپ استفاده می‌کند.
درمان‌های رایج
1. عصب‌کشی (روت کانال تراپی)
رایج‌ترین روش درمان برای دندانی که عصب آن آسیب دیده، عصب‌کشی است. در این روش، پالپ آلوده برداشته می‌شود، کانال ریشه تمیز و ضدعفونی شده و با مواد مخصوص پر می‌شود.
2. آنتی‌بیوتیک درمانی
در صورت وجود عفونت، دندانپزشک ممکن است قبل یا بعد از عصب‌کشی، آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
3. روکش گذاری
برای تقویت ساختار دندان بعد از عصب‌کشی، معمولا روکش قرار داده می‌شود تا از شکستن دندان جلوگیری شود.
اگر درمان نشود چه می‌شود؟
عدم درمان دندانی که به عصب رسیده است، می‌تواند باعث:
گسترش عفونت به استخوان فک
تشکیل آبسه یا کیست چرکی
درد مزمن و کاهش کیفیت زندگی
از دست دادن دندان شود
طبق مقاله‌ای منتشرشده در Journal of Endodontics، تأخیر در درمان ریشه می‌تواند نرخ موفقیت درمان را تا ۴۰ درصد کاهش دهد.
پیشگیری از رسیدن پوسیدگی به عصب
-
مسواک زدن ۲ بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید
-
استفاده روزانه از نخ دندان
-
معاینه و جرم‌گیری منظم هر ۶ ماه
-
کاهش مصرف قند و نوشیدنی‌های اسیدی
-
درمان فوری هرگونه پوسیدگی یا ترک‌خوردگی دندان
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بهتر است بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید:
-
درد شدید و غیرقابل تحمل
-
حساسیت دندان بیش از ۳۰ ثانیه
-
تورم یا جوش روی لثه
-
تغییر رنگ دندان بدون علت
-
سابقه ضربه به دندان
نتیجه گیری
علائم به عصب رسیدن دندان نباید نادیده گرفته شود، زیرا این وضعیت می‌تواند به سرعت وخیم شود و باعث از دست رفتن دندان شود. با شناخت به‌موقع علائم، مراجعه سریع به دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان، می‌توان از عوارض جدی‌تر پیشگیری کرد. دندان‌پزشکی مدرن با تکنولوژی‌های نوین می‌تواند راهکارهایی مؤثر و بدون درد برای درمان این مشکل ارائه دهد. اگر احساس می‌کنید یکی از دندان‌هایتان دچار علائم هشداردهنده شده، امروز زمان مناسبی برای مراجعه است، نه فردا.
