اقدامات فوری برای ترک خوردن تاج دندان
ترک خوردن تاج دندان یکی از رایج‌ترین مشکلات اورژانسی در دندان‌پزشکی است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ضربه، جویدن مواد سخت، دندان قروچه یا پوسیدگی شدید رخ دهد. دانستن این که در صورت ترک خوردن تاج دندان چه اقداماتی باید به سرعت انجام داد، نقش حیاتی در جلوگیری از آسیب‌های جدی‌تر دارد. در این مقاله به بررسی علل، علائم، اقدامات فوری برای ترک خوردن تاج دندان می‌پردازیم.
ترک خوردن تاج دندان چیست؟
تاج دندان، بخشی از دندان است که در بالای لثه قرار دارد و نقش اصلی در جویدن، زیبایی و تلفظ ایفا می‌کند. هنگامی که این قسمت دچار ترک یا شکستگی می‌شود، نه تنها ظاهر دندان آسیب می‌بیند، بلکه ممکن است درد، حساسیت یا حتی عفونت نیز ایجاد شود.
دلایل ترک خوردن تاج دندان
۱. جویدن اجسام سخت
یکی از شایع‌ترین علل ترک خوردن تاج دندان، گاز گرفتن یخ، آب‌نبات سفت، ته‌دیگ، آجیل سفت یا استفاده از دندان برای باز کردن درب بطری است.
۲. دندان قروچه (براکسیسم)
فشار زیاد ناشی از ساییدن دندان‌ها روی هم، به‌ویژه هنگام خواب، به مرور زمان باعث ترک در تاج دندان می‌شود.
۳. پوسیدگی عمیق
پوسیدگی‌های گسترده ساختار دندان را ضعیف می‌کنند و باعث می‌شوند تاج در اثر فشارهای عادی ترک بخورد.
۴. ضربه یا تروما
افتادن، تصادف یا ضربه به صورت می‌تواند باعث ایجاد ترک در دندان شود، به‌خصوص در دندان‌های جلویی.
۵. ترمیم‌های قدیمی
پرکردگی یا روکش‌های فرسوده که به‌درستی فیکس نشده‌اند نیز ممکن است باعث وارد شدن فشار غیرعادی به ساختار دندان شوند.
علائم ترک خوردن تاج دندان
- احساس درد هنگام جویدن یا گاز زدن
- حساسیت به غذا و نوشیدنی‌های گرم، سرد یا شیرین
- ظاهر ناهموار یا لب‌پر شده دندان
- گیر کردن زبان روی لبه تیز یا زبر دندان
- التهاب یا تورم لثه اطراف دندان
- در برخی موارد، بدون علامت و فقط با معاینه دندانپزشک مشخص می‌شود
اقدامات فوری پس از ترک خوردن تاج دندان
۱. حفظ آرامش
اولین قدم، حفظ خونسردی است. بیشتر ترک‌های دندانی قابل درمان هستند، مخصوصا اگر سریع به آن‌ها رسیدگی شود.
۲. شست‌وشوی دهان با آب ولرم
بلافاصله دهان را با آب نمک یا آب ولرم شست‌وشو دهید تا هر گونه باقی‌مانده غذا یا باکتری پاک شود.
۳. اجتناب از جویدن روی دندان آسیب‌دیده
از آن دندان برای جویدن غذا استفاده نکنید تا ترک گسترش پیدا نکند یا دندان نشکند.
۴. استفاده از کمپرس سرد در صورت تورم
اگر در اطراف صورت یا لثه التهاب یا درد احساس می‌کنید، میتوانید از کمپرس سرد روی گونه استفاده کنید.
۵. مصرف مُسکن بدون نسخه در صورت درد
برای کاهش درد، از داروهای بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا استامینوفن طبق دستور مصرف استفاده کنید.
۶. نگهداری قسمت شکسته (در صورت جدا شدن)
اگر بخشی از تاج دندان شکسته و جدا شده، آن را در یک ظرف تمیز قرار داده و به دندانپزشک تحویل دهید. گاهی می‌توان از آن قطعه برای ترمیم استفاده کرد.
۷. تماس فوری با دندانپزشک
مهم‌ترین اقدام این است که در سریع‌ترین زمان ممکن به دندانپزشک مراجعه کنید، زیرا هرگونه تاخیر ممکن است منجر به عفونت یا آسیب‌های جدی‌تر شود.
درمان های دندان پزشکی برای ترک تاج دندان
درمان بسته به شدت ترک دارد:
ترک‌های سطحی و کم‌عمق
- پولیش و صاف کردن سطح دندان برای از بین بردن زبری
- ترمیم با کامپوزیت اگر ترک قابل مشاهده و نازیبا باشد
ترک‌های متوسط
- باندینگ دندانی: استفاده از مواد رزینی همرنگ دندان برای پر کردن ترک
- ونیر یا لمینت دندانی: پوشاندن سطح دندان برای زیبایی و محافظت
- روکش کامل (تاج مصنوعی): در صورت ضعف ساختار دندان
ترک‌های عمیق و نزدیک به پالپ
- عصب‌کشی: اگر ترک به بافت نرم درون دندان رسیده باشد
- قرار دادن پست و ساخت روکش مقاوم
ترک‌های عمودی گسترده
- در صورت گسترش ترک به زیر خط لثه، ممکن است نیاز به کشیدن دندان و جایگزینی با ایمپلنت یا بریج باشد.
روش‌های پیشگیری از ترک خوردن تاج دندان
۱. پرهیز از جویدن اشیاء سفت
یخ، ناخن، مداد یا سایر اجسام سخت را با دندان نجوید.
۲. استفاده از محافظ دندان شبانه
اگر دندان قروچه دارید، حتما با مشورت دندانپزشک از نایت گارد استفاده کنید.
۳. معاینات منظم دندان‌پزشکی
بازدیدهای دوره‌ای می‌تواند ترک‌های کوچک را قبل از بروز درد یا شکستگی جدی تشخیص دهد.
۴. تقویت ساختار دندان با تغذیه مناسب
مصرف غذاهای غنی از کلسیم، ویتامین D و منیزیم برای تقویت مینای دندان توصیه می‌شود.
۵. جایگزینی ترمیم‌های قدیمی
اگر پرکردگی‌ها یا روکش‌های قدیمی دارید، آن‌ها را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید.
سوالات متداول درباره ترک دندان
آیا ترک‌های سطحی نیاز به درمان دارند؟
اگر فقط در مینای دندان و بدون درد یا حساسیت باشد، ممکن است نیازی به درمان نباشد، اما باید زیر نظر دندانپزشک باقی بماند.
ترک دندان باعث درد ناگهانی می‌شود؟
بله، برخی ترک‌ها در اثر جویدن یا تغییر دما باعث درد شدید لحظه‌ای می‌شوند، به‌ویژه اگر به پالپ نزدیک باشند.
آیا می‌توان با ترک دندان غذا خورد؟
تا پیش از مراجعه به دندانپزشک، بهتر است از آن سمت برای جویدن استفاده نکنید.
اگر دندان در شب یا تعطیلات ترک خورد، چه کار کنیم؟
اقدامات فوری که در این مقاله توضیح داده شد را انجام دهید و در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید.
جمع بندی اقدامات فوری برای ترک خوردن تاج دندان
ترک خوردن تاج دندان، مشکلی جدی است اما اگر سریع و اصولی به آن رسیدگی شود، کاملا قابل درمان خواهد بود. شست‌وشوی دهان، پرهیز از جویدن، استفاده از مُسکن و مراجعه فوری به دندانپزشک از مهم‌ترین اقدامات اولیه هستند. برای جلوگیری از این مشکل نیز، رعایت بهداشت دهان، پرهیز از عادات غلط و چکاپ منظم توصیه می‌شود.
